Een jaar verder: Prof. Dr. Yael de Haan vertelt over haar hoogleraarschap

Vanaf 2024 zal Yael de Haan ons op de hoogte houden over de onderzoeken waar ze aan werkt en de bijbehorende resultaten. Maar we beginnen met een korte terug- en vooruitblik!

Over Yael de Haan
Prof. Dr. Yael de Haan, sinds november 2022 werkzaam als bijzonder hoogleraar Lokale Publieke Omroep aan de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen.
Naast bijzonder hoogleraar is ze ook werkzaam als lector Kwaliteitsjournalistiek Digitale Transitie bij de Hogeschool Utrecht. Ze promoveerde in 2011 op het onderwerp mediakritiek en journalistieke transparantie. Ze leidt de afgelopen jaren onderzoeksprojecten en begeleidt promovendi die zich richten op veranderende mediaconsumptie en de consequenties die dat heeft voor de journalistiek. Ze publiceerde daarover meerdere wetenschappelijke artikelen en diverse boekhoofdstukken die bijdragen aan de discussie over het veranderend medialandschap. Yael is tevens bestuurslid van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.

We zijn alweer een jaar verder, hoe is het hoogleraarschap bevallen?  
Goed! Er gebeurt enorm veel in het lokale medialandschap en het is hard nodig om onderzoek te doen zodat daarmee beleid gemaakt kan worden.

Aan welke projecten heb je het afgelopen jaar gewerkt? 
Ik ben veel bezig met publieksonderzoek waarbij ik de nieuwsconsumptie op lokaal niveau onderzoek en evalueer. Hoe ervaren en waarderen mensen lokaal nieuws? Waar halen ze het lokale nieuws vandaan?
Daarnaast onderzoek ik de rol van kunstmatige intelligentie (AI) en bekijk ik hoe deze technologie verantwoord en efficiënt kan worden ingezet bij lokale redacties.

Ook ben ik betrokken bij een EU-project wat nieuw licht werpt op vergelijkbare verschuivingen in de journalistiek in de 28 Europese landen. Binnen dit project wordt onderzocht wat de staat van de lokale journalistiek is, niet alleen in termen van aanbod, maar ook op het gebied van kwaliteit, financiën, onafhankelijkheid en de mogelijkheid om veilig journalistiek te bedrijven. Deze inzichten bieden waardevolle kennis en inzichten, ook voor Nederland. Onderliggende vraagstuk is de zorg over mogelijke nieuwswoestijnen (gebieden zonder lokaal nieuws) in Europese landen.

Welke projecten staan nog op de planning? 
In januari start er een onderzoek naar nieuwsconsumptie van immigranten en hoe dat in relatie staat tot het gevoel van ’thuis voelen’. Het blijkt een uitdaging om immigranten te bereiken. We gaan onderzoeken hoe nieuwsconsumptie bijdraagt aan het gevoel van ‘ik voel me thuis’. Daar zouden lokale omroepen mogelijk een bijdrage aan kunnen leveren.

Daarnaast ga ik de ontwikkeling van de streekomroepen onderzoeken bekeken vanuit de verschillende belanghebbenden. Zoals lokale en regionale producenten, gemeentes en de burgers.

Wat was/is de grootste uitdaging het afgelopen jaar? 
Een van de grootste uitdagingen is de balans te zoeken tussen wetenschap en praktijk. Hoe maak je de vertaalslag van wetenschappelijk onderzoek naar de journalistieke praktijk. Dat is wel eens moeilijk laveren tussen beide werelden.

Wat maakt het hoogleraarschap zo leuk?  
De verbinding maken tussen onderzoek en dagelijkse praktijk. Onderzoek doen is niet alleen maar werken vanuit de universiteit. Ik ben veel op pad en doe onderzoek op verschillende locaties. Zo heb ik de afgelopen tijd 15 focusgroepen gehouden in 8 verschillende gemeenten. Tegelijkertijd zie ik veel parallellen tussen het lokale medialandschap in Nederland en andere landen door samen te werken met onderzoekers in verschillende landen en het bijwonen van wetenschappelijke congressen.

Wat zou je nog graag willen onderzoeken?  
Dat zijn eigenlijk twee onderwerpen;

We willen een onderzoek starten naar het nieuwsgebruik onder jongeren in verschillende streken in Nederland. Daarbij willen we onderscheid maken tussen verschillende leefstijlen van jongeren. Deze inzichten bieden mogelijk aanknopingspunten voor lokale omroepen om de binding met jongeren te versterken.

Als tweede onderzoek willen we onderzoeken welke rol lokale en regionale omroepen kunnen spelen in het aanleren van mediawijsheid in het middelbaar beroepsonderwijs. Door in co-creatie te werken met omroepen, jongeren, docenten en onderzoekers kan er mediawijsheidsprogramma’s worden ontwikkeld die aansluiten bij de beleefwereld van jongeren en leren journalisten meer jongerenwijs te worden (het begrijpen van hoe jongeren denken en consumeren).

Waarom is de lokale omroep belangrijk? 
Ik zou zeggen; belangrijker dan ooit! We leven in een ingewikkelde en individualistische samenleving. Mensen luisteren weinig meer naar elkaar en het wordt steeds moeilijker om te bepalen waar je relevante en betrouwbare informatie kunt vinden. De lokale omroep kan daarbij een onafhankelijke facilitator zijn, die mensen help het gesprek weer met elkaar te voeren. Mensen hebben er behoefte aan om ergens bij te horen, aan gemeenschapsgevoel. Hier kan een lokale omroep op inspelen. Maar, misschien is het wel nodig om dat op een andere manier te doen dan voorheen. Maar om de richting te bepalen is zorgvuldig onderzoek nodig.